از موثرترین شیوههای شناخت نسبت به مشتریان و همچنین رقبا در صنعت، تحقیقات بازار یا مارکت ریسرچ است. کسب اطلاعات جهت تصمیمگیری های کسب و کار هدف از آنجام آن میباشد. به ویژه برای کسب و کارهای کوچک که قصد ورود به حوزهای جدید یا تولید محصولی جدید دارند؛ این مقوله بسیار ضروری و تاثیرگذار است. برای این کار روشهای گوناگونی وجود دارد که کسب و کارها از آنها جهت جمعآوری اطلاعات مورد نیاز در رابطه با محصول مد نظر استفاده میکنند. منفعت همیشه هدف مهمی برای کسب و کارها بوده. به بیان دیگر شاید بتوان گفت هدف اصلی کسب و کارها همین کسب سود است. و این همان چیزی است که ضرورت تحقیقات بازار را به خوبی نمایان میکند، چرا که در واقع تحقیقات بازار با پرداختن به موارد خاص سعی در رساندن فروشنده به سود مدنظر است.
تحلیل واقعبینانه از رقبا و شناخت نقاط ضعف و قوت آنها کمک میکند در رقابت با دیگر همکاران، پیشنهاد بهتری به مشتریان خود ارائه دهید. شناخت شما از مشتری سبب میشود پروفایلی از ویژگیهای مشتریان داشته باشید که تا حدودی عادات خرید، مقدار هزینهای که حاضر به پرداخت آن هستند و قابلیتهای مورد نظر آنها در خصوص محصولتان را، در اختیارتان قرار میدهد. این شناخت که توسط مارکت ریسرچ قابل دستیابی است در کنار بررسی رقبا، میتواند مشتری را ترغیب کند خریدار محصول یا خدمات شما باشد. پیشرفت تکنولوژی و تغییر شرایط، نیازهای جدیدی را برای مشتریان ایجاد میکند. نیازهایی که در صورت انجام گرفتن تحقیقات بازار میتوانند فرصتی طلایی برای رشد کسب و کار شما باشد. البته لازمهی این رشد، عدم بیتفاوتی نسبت به گذر زمان و همچنین به روز رسانی محصولات خود، همگام با تغییر تکنولوژی است. به نظر میرسد تمامی کسب و کارها خصوصا کسب و کارهای کوچک باید اهتمام ویژهای به مارکت ریسرچ داشته باشند. چون ممکن است متغیرهای تاثیرگذاری مانند تغییرات سیاسی و اقتصادی کشور، قدرت خرید مشتری را تحت تاثیر قرار دهد و در نتیجه با کاهش قدرت خرید مشتری، محصول شما به فروش نرسد و کسب و کار کوچک شما شکست بخورد.
روش های تحقیقات بازار
همانطور که بیان شد تحقیقات بازار با روشهای مختلفی انجام میشود که میتوان بر اساس روشها و ابزارهای استفاده شده، انواع روشهای آن را به دو دسته تحقیقات پایهای و ثانویه تقسیم کرد. اطلاعات اولیهای که کارشناسان بازاریابی از بازار و مشتریها به دست میآورند؛ در دسته تحقیقات پایهای قرار میگیرند. این گونه تحقیقات بازاریابی از راههای مختلفی انجام میشود. راههایی مانند focus group، مصاحبه تلفنی، پرسشنامه آنلاین و … . در این روشها شما میتوانید چالشهای مشتریان را در خصوص خرید محصول متوجه شوید و میزان اطلاع جامعهی هدف را نسبت به برند خود بررسی نمایید. اما در روش تحقیقات ثانویه از اطلاعاتی استفاده میشود که در واقع به وسیلهی منابع خارجی مانند شرکتهای دولتی و آژانسهای دولتی قبلا جمعآوری شده و در آژانسهای دولتی و یا غیر دولتی، کتابها، مجلات، روزنامهها و سایتها منتشر شده.
گفتیم که جمعآوری اطلاعات در تحقیقات ثانویه از منابع خارجی مختلفی صورت میگیرد. سوال اینجاست که این منابع دقیقا چه منابعی هستند و آیا اطلاعات همگی از میزان اعتبار یکسانی برخوردار است؟ در یک تقسیمبندی این منابع به سه دستهی منابع عمومی، منابع تجاری و موسسات آموزشی تقسیم میشوند. منابع عمومی که کتابخانهها را شامل میشوند از جمله بهترین منابعی هستند که میتوانند اطلاعات خوبی را به طور رایگان ارائه دهند. شرط استفاده از منابع تجاری صرف هزینه است. یعنی خدمات آنها رایگان نبوده و در ازای دریافت مبلغی پول به شکل ساخت اکانت و … اطلاعات لازم را در اختیارتان میگذارند. و اما موسسات آموزشی، این موسسات علیرغم معتبر و ارزشمند بودن اطلاعاتشان، متاسفانه منابع چندان محبوبی نیستند. در حالیکه اطلاعات داده شده توسط موسسات آموزشی و دانشگاهها در مقایسه با منابع تجاری از درجه اعتبار بیشتری برخوردارند.
مراحل پنجگانه انجام تحقیقات بازار
انجام مارکت ریسرچ پنج مرحله دارد که اولین مرحلهی آن مشخص کردن پرسونای مشتری است. با استفاده از اطلاعات پرسونای مشتریان، میتوانید طراحی محتوا و کمیپنها را بر طبق ویژگیهای آنها انجام دهید. به همین دلیل باید پرسونای مشتری را بهتر بشناسیم تا بتوانیم چگونگی تصمیمگیری مشتریان را در هنگام خرید بررسی کنیم. خوب است بدانیم طبیعی است اگر در هنگام بررسی اطلاعات مشتریان به بیش از یک پرسونا برسیم. مرحله دوم، تعامل با مخاطبینِ هدف است. بعد از جمعآوری اطلاعات و مشخص کردن ویژگیهای مجموعه مشتریان، به طور آزمایشی جامعهی کوچکی را با همان ویژگیها بسازید و رفتارهای آنها را بررسی کنید. از آن جهت که عادات خریدشان چیست؟، کدام ویژگیهای محصول برایشان مهم است؟، چه محصولی را خریداری میکنند؟، کدام محصول را بررسی میکنند ولی انتخاب نمیکنند؟ و … برای انجام این بررسی میتوانید از روشهای انجام تحقیقات بازار که در بالا نامبرده شد؛ استفاده کنید.
سومین مرحله تهیه پرسشهای تحقیق است. برای رسیدن به هدف تحقیق، از هر روش گردآوری اطلاعات که استفاده کنید؛ باید پرسشهایی را تهیه نمایید. البته طراحی پرشسها در پرسشنامه آنلاین و گروه کانونی و مصاحبه متفاوت است. به طور مثال در پرسشنامه بایستی هر سوال تنها یک برداشت داشته باشد برخلاف مصاحبه که سوالاتش، پایانی باز دارد. مرحله چهارم، لیست کردن رقباست. بررسی تصمیات و محصولات رقبا در صنعت، از مراحل مهم تحقیقات بازار است. این کار دید بهتری را جهت تصمیمگیری در مورد کسب و کارتان به شما میدهد. و اما آخرین مرحله، خلاصه کردن نتایج تحقیق است. برای تصمیمگیری موثرتر، اطلاعات جمعآوری شده را جمعبندی وخلاصه کنید. به این ترتیب که گزارشی بنویسید شامل بخشهای مختلفِ مقدمه، افراد مورد بررسی، خلاصه عملیاتی، آگاهی، سنجش، تصمیمگیری و در نهایت برنامهریزی.
همانطور که بیان شد از موثرترین روشهای شناخت مشتریان و همینطور رقبا در صنعت، مارکت ریسرچ یا همان تحقیقات بازار است. این کار به دلیل اطلاعات ارزشمندی که در اختیار صاحبان کسب و کارها قرار میدهد اهمیت و ضرورت ویژهای پیدا میکند و در صورتی که به درستی انجام شود میتواند هدف اصلی کسب و کارها یعنی رسیدن به سود را تامین کند. زیرا به مرور زمان و تغییر شرایط به خصوص با تغییرات اجتنابناپذیری که درزمینهی تکنولوژی اتفاق میافتد نیازهای مشتریان و ذایقه خرید آنها دستخوش تغییر قرار میگیرد. بر همین اساس تمامی کسب و کارها خصوصا کسب و کارهای کوچک نباید به سادگی از کنار مقولهی مهمِ مارکت ریسرچ عبور کنند. زیرا ممکن است با خطر ورشکستگی رو به رو شوند. تحقیقات بازار و روشهای انجام آن بحث پردامنهای است که بیشک در این مقاله نمیگنجد. پیشنهاد میشود در صورت تمایل به کسب اطلاعات دقیقتر، زمانی را برای مطالعه در این زمینه اختصاص دهید.